Cergowa

Witajcie,

dawno już razem nie wdrapaliśmy się na żadną górę, prawda? Może pora to nadrobić. Chcemy Was dziś zabrać na jeden z "kultowych" szczytów Beskidu Niskiego. Ta góra jest chyba najbardziej rozpoznawalna ze wszystkich szczytów interesujących pieszego turystę. Mowa o Cergowej.

Cergowa w całej okazałości, widziana ze stoków wzgórza Franków

Cergowa, nazywana też Cergowską Górą wznosi się na południe od Dukli. Szczyt otaczają niemal miejscowości, w tym rejonie stosunkowo dobrze zaludnione. Na północ od góry leży wioska o tej samej nazwie, czyli Cergowa , a jeszcze dalej - Dukla. Na południu jest Zawadka Rymanowska, na zachodzie - Nowa Wieś, a od wschodu ulokowała się Lubatowa.
Góra ta pięknie wznosi się ponad okolicznymi wzgórzami, pięknie wyróżnia się w krajobrazie - jest niemal ubóstwiana przez fotografów. A jest na prawdę wdzięczną modelką☺ W okolicy wyróżnia ją nie tylko wysokość (716 m n. p. m.) ale także oryginalny kształt, przypominający leżącego konia. Całości dopełniają spadziste stoki od północy.  Często można zobaczyć jej zdjęcia w internecie, promujące walory Beskidu Niskiego.

a tak podziwiać można Cergową z Zawadki Rymanowskiej

Trudno powiedzieć, że jest to jeden z wyższych szczytów w okolicy - Cergowa ma bowiem trzy wierzchołki. Wschodni mierzy 680 m n. p. m., środkowy ma 683 m n. p. m. a zachodni ma 716 m n. p. m. i jemu to góra zawdzięcza swoją wysokość.
Kto Cergową widział, na pewno zastanawiał się skąd wzięły się te nietypowe kształty. Otóż winna jest temu budowa geologiczna. Główną masę tzw. płatu Cergowej Góry tworzy blok gruboziarnistych, twardych piaskowców cergowskich - pożądanych zresztą przez kamieniarzy. Owe piaskowce "pływają" na łupkach pstrych i warstwach hieroglifowych (są to struktury sedymentalne będące odlewem niewielkich form erozyjnych).  Północne, strome stoki występują na czole warstw skalnych, a stoki południowe, o wiele łagodniejsze - pokrywają się z kierunkiem upadu warstw skalnych.

Idziemy na Cergową, zaczynamy "masz" w Nowej Wsi

jak na razie jest łatwo..

Góra, jak większość w Beskidzie Niskim, jest starannie porośnięta lasem. Przeważa tutaj piękna buczyna karpacka, ale nie brakuje też zbiorowisk jaworzyny górskiej i olszynki karpackiej. Spotkać tu można rzadkie rośliny, jak np. kłokoczka południowa czy np.tojad wiechowaty. Masyw Cergowej jest wyjątkowy pod względem zarówno biologicznym jak i geologicznym. Na stokach góry wyszukać można ok 10 jaskiń szczelinowych o dł. do 75 metrów. Mają pochodzenie tektoniczne - są to właściwie szczeliny między warstwami skalnymi, a największy udział w ich powstaniu miały procesy osuwiskowe. Ulokowane są na stokach południowych, tam gdzie stoki są nachylone stromiej niż warstwy skały.
Wspomnimy tu o kilku najciekawszych z nich. Trzeba przyznać, że noszą ciekawe nazwy:

Jaskinia "Gdzie Spadł Samolot" - położona jest przy szlaku czerwonym, na południe od wschodniego wierzchołka góry. Ma około 15 metrów długości. Nazwa wzięła się stąd, że w pobliżu rozbił się niemiecki samolot transportowy (Ju - 52) w 1944 roku. Ponoć przerzedzenia lasu u wejścia do jaskini są pamiątką po tamtym wydarzeniu.

Jaskinia "Na Wierzchowinie" - dwie jaskinie w południowym obrzeżu rowu osuwiskowego, pod zachodnim grzbietem Cergowej, na wysokości ok. 480 m n. p. m. Wejścia jaskiń są od południowego zachodu. Większa ma długość ok 20 metrów i wysokość 5 metrów, a wewnątrz można zobaczyć niewielkie nacieki wapienne.

Jaskinia "Pod Bukiem koło Szkółki" - jaskinia znajduje się ok 150 metrów na płd wsch od jaskiń Na Wierzchowinie na wysokości ok 470 m n. p. m. Wejście znajduje się pod młodym bukiem od strony północnej. Ma długość około 47 metrów. Uwielbiają w niej zimować salamandry.

Jaskinia "Pod Bukiem koło Borsuczych Dziur" - największa cergowska jaskinia, ma 2 spore komory i kilka długich, chociaż niedostępnych korytarzy. Łączna długość to 44 metry. Otwór wejściowy znajduje się koło starego, uschniętego buka po południowej stronie.

Im wyżej, tym więcej zimy - czyli jak na góry prawidłowo ;)

Jaskinie na Cergowej należą do najwcześniej "badanych" w Polsce. Pierwszy opisał je Gabryel Rączyński w dziele "Auctuarium historiae naturalis Regni Poloniae" w 1736 roku. Z jaskiniami wiążą się liczne podania i legendy, np. o korytarzach wiodących do zamku w Odrzykoniu.
Skały tworzące górę są w stałym, chociaż bardzo powolnym ruchu. Powoduje to zmiany rozmiarów starych i powstawanie nowych jaskiń. Starzy mieszkańcy wsi twierdzą, że jaskinie zmniejszyły się w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat.
Jaskinie dają schronienie wielu gatunkom zwierząt, np. salamandrom czy nietoperzom - spotkać tu można nocki duże, podkowce małe i gacki brunatne.
Mieszkańcy nazywają je Borsuczymi Dziurami, chociaż większość z nich nie jest dostępna dla człowieka.

Na stokach Cergowej znajdują się dwa rezerwaty przyrody. Są to: Rezerwat " Tysiąclecia" oraz "Cisy w Nowej Wsi". Obydwa chronią dwa duże skupiska cisów. Większość z nich ma formę krzewów i są niewielkie.

Warto też poszukać też miniaturowe jeziorko osuwiskowe zwane "Morskim Okiem". Znajduje się ono w południowo - wschodniej części masywu. Trafić tu można najłatwiej odbijając od szlaku czerwonego tuż przed początkiem stromego podejścia na wschodni wierzchołek Cergowej.
Na Cergową można dojść czerwonym szlakiem (GSB) (odcinek Chyrowa - Cergowa - Rymanów-Zdrój) oraz żółtym szlakiem Dukla -Cergowa - Zawadka R. - Piotruś - Stasiane.

było cichutko, i tak ładnie, zupełnie inaczej niż "na dole" - to najbardziej w górach chyba lubimy...

pamiątka po jesiennym Ultra-Biegu ;)

Co ciekawe, turyści zaglądają tutaj już od XIX wieku. Odwiedzali Cergową już wtedy kuracjusze z pobliskiego Iwonicza - Zdroju oraz Rymanowa - Zdroju. Zaglądał tu często m. in. znany krajoznawca Mieczysław Orłowicz

Dodać należy, że na północno - zachodnim stoku znajduje się tzw. Złota Studnia. Jest to źródełko, przy którym ponoć mieszkał Św. Jan z Dukli. Stoi tu kaplica z figurą Świętego, przy której w 3 niedzielę lipca podczas odpustu ku czci świętego celebrowana jest msza święta.

W rejonie Cergowej toczono ciężkie walki w ramach bitwy dukielskiej w 1944 roku. Na środkowm szczycie np. usadowiła się artyleria niemiecka, ostrzeliwująca wyzwolony już przez Armię Czerwoną Rymanów.

Cergowa się zmienia - trwają pracę nad budową wieży widokowej na jednym ze szczytów. Czekamy na zakończenie prac - by się tam oczywiście ponownie wybrać i wdrapać na ową wieżę. Mamy tylko nadzieję, że owa wieża nie zakłóci widoku góry z okolicznych szczytów...

Na szczycie stoi krzyż. Niedługo stanie też wieża widokowa - jak wtedy będzie wyglądała Cergowa?

Nie jest daleko, w lecie polecamy!

A jak my wspominamy Cergową? Odwiedziliśmy ją w styczniu 2016 roku. No trzeba przyznać, że tamta zima nijak miała się do tej zimy z roku 2017 - wtenczas nie mieliśmy odwagi sie tutaj wybrać ponownie. Ale wróćmy do roku 2016. Podjechaliśmy do Nowej Wsi. Nie mieliśmy wiele czasu więc postanowiliśmy wybrać trasę łatwiejszą i ją skrócić, zaczynając niemal u samego podnóża. Mocno wtedy wiało, ale śniegu nie było zbyt dużo. Podejście od Nowej Wsi było stosunkowo przyjemne - spacer przez wieś, i początkowo stosunkowo łagodne podejście czerwonym szlakiem. Najpierw trzeba było wejść na Szczob, i ten etap nie był zbyt wymagający, jedynie momentami szlak wznosił się ostrzej do góry. Tak na prawdę dość strome podejście wiodło pod sam zachodni szczyt Cergowej. Na górze nie odpoczywaliśmy długo - było wietrznie, zimno, widoczność mizerna. I przeraźliwie skrzypiały zmarznięte buki. Stanęliśmy na chwilkę pod krzyżem na szczycie (tutaj co roku Krośnieński oddział PTTK organizuje spotkania opłatkowe), potem nieco niżej schowaliśmy się za "choinki" by coś przegryźć i ruszyliśmy w drogę powrotną. Ale było na prawdę rewelacyjnie. Największe wrażenie robiły pokryte szronem drzewa i krzewy - wyglądały bajecznie,
Planujemy tu wrócić, może na wiosnę, może w lecie.. Musimy zobaczyć i jaskinie, i Morskie Oko, i Złotą Studnię, bo wtenczas nam się to nie udało..

P.S. Odnośnie projektu wieży widokowej - poczytać o tym możenie na stronie Dariusza Zająca.

To tyle jeśli chodzi o Cergową. polecamy Wam ją koniecznie - robi na prawdę wielkie wrażenie.

Pozdrawiamy serdecznie





Źródło inf.:
Figiel N., Klimek P., 2011, Bieszczasy, Beskid Niski.
pl.wikipedia.org
Luboński P., (red.), 2012, Beskid Niski. Przewodnik dla prawdziwego turysty.
www.beskid-niski-pogorze.pl