Okiem wędrowca Abramów

Witajcie,
dziś chcielibyśmy zaprosić Was do wędrówki po urokliwym miejscu. Mamy na myśli nieistniejący już dzisiajAbramów. Jest to przysiółek Zawadki Rymanowskiej, położony przy drodze do Kamionki. Zasługuje on jednak na uwagę, ze względu na swój odmienny charakter. Jest to dość młody element Zawadki, gdyż w dokumentach pojawia się dopiero w 1747 roku. Pewie wielu z Was uzna iż powinniśmy opisać go wespół z Zawadką Rymanowską, niemniej jednak, położony na skraju Zawadki był właściwie samodzielną, chociaż niewielką miejscowością.

Podchodzimy do Abramowa

Nieco dalej, za znakami, taki oto widok

I taki widok też tutaj można podziwiać. Dzisiaj już Cergową szpeci niestety wieża..

O samej historii tego miejsca również nie wiadomo za wiele. Osada dzieliły losy Zawadki Rymanowskiej. Nie było tutaj cerkwi czy cmentarza - wierni uczęszczali do cerkwi w Zawadce Rymanowskiej bądź w Kamiance. Na początku XX wieku uruchomionoctutaj placówkę Ukrainskiego Towarzystwa Pedagogicznego "Ridna Szkoła". Była to pierwsza siedziba tej organizacji na Łemkowszczyźnie. A wszystko to za sprawą grekokatolickiego księdza z Zawadki. Co ciekawe, swą działalnością obejmowało nie tylko sam Abramów, ale sięgało i do Zawadki jak również do Kamianki. Nie wiadomo nam zbyt wiele o tym, co działo się tutaj podczas obydwu wojen światowych - np. walki z 1944 roku przyniosły samej Zawadce sporo zniszczeń, ale czy ucierpiał też wtedy Abramów? Być może tak. W latach 1945 - 47 mieszkańcy podzielili los większości Rusinów z Łemkowyny. Zostali wysiedleni. Abramów opustoszał. Zabudowa została rozebrana, po części wykorzystano ją do budowy PGR-ów, a częściowo też pewnie na remont zniszczonych domów w okolicznych wsiach. Operacja dukielsko-preszowska pozostawiła bowiem po sobie sporo zniszczeń..

Tutaj zobaczycie niemal motoryzacyjne muzeum

A tutaj najciekawszy, chociaż niszczejący zabytek

PRG w Abramowie powstał tak jak okoliczne PGR- y (np. w Szklarach)w latach 50-tych XX wieku. Zbudowano wówczas nowoczene jak na tamte czasy zabudowania gospodarcze, oraz osiedle mieszkalne dla robotników rolnych, któych sprowadzono z różnych stron Polski. Zajmowano się tutaj głównie hodowlą - sprzyjały temu liczne pastwiska i łąki, do dziś w dużej mierze zachowane. W latach 90-tych XX wieku zakład został przejęty przez Igloopol. W chwili obecnej z kilkunastu budynków gospodarczych i mieszkalnych w użytkowaniu pozostaje zaledwie kilka. Panuje tu niestety raczej bieda, nie łatwo bowiem w okolicy o stałe źródło utrzymania. Właściwie większość zabudowań gospodarskich stoi nieużywana. Budynki niszczeją, skryte pośród pokaźnych okazów Barszczu Sosnowskiego. Sama roślina przysparza osadzie niechlubnej sławy pośród miłośników Beskidu Niskiego. Sprowadzono go do Polski w 2 połowie XX wieku. Początkowo badano go pod względem właściwości leczniczych w Ogrodzie Roślin Leczniczych UM we Wrocławiu. Następnie przekazano go do PGR w celu uprawy jako roślina pastewna na kiszonki. Decyzja ta dzisiaj bardzo dziwi. Nazywany jest często "Zemstą Stalina". Nazwa jest trafna. I to bardzo. Trudno bowiem o drugą tak degradującą środowisko roślinę. Dodatkowo jest bardzo niebezpieczna dla zdrowia ludzi i zwierząt. Niebezpieczeństwo polega na tym, ze przebywając w pobliżu barszczu w słoneczne dni możemy zostać poważnie poparzeni. Kiedyś już o nim pisaliśmy. Substancje wydzielane przez gruczoły tej rośliny powodują oparzenia II i III stopnia. Co najgorsze oparzenia nie pojawiają się od razu lecz po jakimś czasie. Nieświadoma osoba przebywając wśród roślin naraża się na ogromne uszkodzenia skóry.

Zabudowa dawnego PGR-u jest zachowana w różnym stanie..

Walka z barszczem jest trudna,kosztowna i długotrwała. I chociaż toczy się tutaj z nim ciężkie batalie, to jednak końca tej walki nie widać..
W Abramowie nie ma zbyt wiele zabytków. Niemniej spotkać tu można ciekawą, chociaż niestety, mocno zniszczoną kapliczkę. Obiekt bardzo oryginalny, i warty zobaczenia. Inną ciekawostką jest krzyż przydrożny z końca XIX wieku. Znajduje się on kilkanaście metrów od drogi asfaltowej, przy jednym z ostatnich budynków Abramowa (idąc od Zawadki), i nie jest zaznaczony na mapach turystycznych. Jest to metalowy krzyż umocowany na kamiennym cokole. Trochę nas dziwi fakt, że na terenie PGR-u taki obiekt zachował się w tak dobrym stanie.. Jest jeszcze jedna kapliczka, znajduje się na podejściu z Zawadki Rym. do Abramowa, tuż przy drodze afaltowej - właściwie jest to fragment cokołu ze śladem po płaskorzeźbie. A licząc dokładniej znajdziemy w Abramowie kolejną, pięknie wyremontowaną kapliczkę - stoi przy zjeździe do "Farfurnii" - cudownego gospodarstwa agroturystycznego. "Farfurnia" to dowód na to, że można i tutaj, niemal na końcu świata, coś zdziałać.
Dla fanów motoryzacji też coś mamy - przy jedynym (chyba) czynnym tutaj gospodarstwie jest spore składowisko starych samochodów, autobusów etc. Nie wiemy czy można je "zwiedzać", chociaż liczne tabliczki z informacją o terenie prywatnym chyba mówią same za siebie.
PGR w Abramowie to jeden z wielu przykładów rozmachu, z jakim działały ówczesne władze. Niemniej jednak PGR-y były symbolem niegospodarności i marnotrastwa..

Krzyż przydrożny z 1897 roku , zlokalizowany obok jednego z ostatnich budynków (idąc od strony Zawadki R.)

Nie ma tu co prawda szlaków turystycznych, ale warto udać się drogą asfaltową przez Abramów, by dojść do.. końca asfaltu i wkroczyć na teren Kamianki, i wejść na okoliczne wzgórza. Ponieważ porastają je jedynie łąki, to spokojnie możemy z nich podziwiać piękne widoki.

Co warto zobaczyć w Abramowie i okolicy:
- kapliczki i krzyż w Abramowie
- zabudowa PGR-u,
- W Zawadce R.: cerkiew z 1855 roku
- cmentarze w Zawadce R.
- piękne chyże w Zawadce
- cmentarz i cerkwisko w Kamiance

szlaki biegnące w okolicy.:
- żółty szlak pieszy z Dukli na Piotrusia biegnący przez Zawadkę Rymanowską.

Na dzisiaj to już wszystko z naszej strony. Abramów to właściwie osada dwa razy zniszczona w XX wieku. Raz wysiedleniami, a raz zmianami ustrojowymi. I warto przyjrzeć się temu, pomyśleć. A przy okazji np. odwiedzić okoliczne wzgórza.
No, na dzisiaj tyle. Mamy nadzieję, że ten krótki wpis się spodobał. Pozdrawiamy i zapraszamy w te strony.

Źródła inf.:
Grzesik W., Traczyk T., Wadas B., 2012, Beskid Niskiod Komańczy do Wysowej
pl.wikipedia.org
www.jasliska.pl
www.grupabieszczady.pl