Beskid Niski-Informacje wstępne

Witajcie,

Dziś napiszemy kilka słów o samym Beskidzie Niskim, w każdym razie wypada od tego zacząć, i na pewno wielu z was chciałoby dowiedzieć się, gdzie znajduje się ta piękna kraina.

Więc – zaczynamy lekcję nr 1:

Położenie BN w Polsce /z internetu/

Beskid Niski usytuowany jest w południowo – wschodniej części Polski, na terenie województw: Małopolskiego i Podkarpackiego.  Geograficznie teren ten zaliczamy do Karpat Zachodnich.  Od wschodu ziemie te graniczą ze znanymi wszystkim Bieszczadami, od zachodu z Kotliną Sądecką. Na północy sąsiadują z Pogórzem Środkowobeskidzkim, a dokładniej – z Obniżeniem Gorlickim i Pogórzem Ciężkowickim. Od południa umownie Beskid Niski kończy się wraz z granicą Polską, a tak naprawdę ma swój ciąg dalszy na terenie Słowacji jako Pogórze Odnawskie. Warto wspomnieć o najwyższym szczycie po stronie Polskiej – Lackowa 997 m. n. p. m. Sąsiedzi mają nieco wyższy szczyt – Busov 1002 m. n. p. m. Szczęściarze, mają jedyny szczyt Beskidzki przekraczający magiczne tysiąc metrów nad poziomem morza.  I tak jak w Polsce najniżej położonym obszarem są Żuławy, tak  „u nas”  jest Przełęcz Dukielska – 500 m. n. p. m. J

Beskid Niski /z internetu/

Teraz napiszemy  coś niecoś o podziale Beskidu Niskiego. Tak więc wyróżniamy następujące krainy geograficzne:

Beskid Gorlicki – usadowiony między doliną rz. Białej a miejscowościami Bartne i Radocyna

Pasmo Magurskie – z przepięknymi grzbietami Magury Wątkowskiej i Małastowskiej

Beskid Dukielski – leży między dolinami rzek: Wisłoki i Taboru

Pasmo Bukowicy i Kamienia – między dolinami Wisłoka i Osławicy

Gniazdo Jawornika – znajduje się między dolinami Wisłoka i Jasiołki

Pasmo Graniczne – znajduje się na wschód od rz. Bełczy

Wzgórza Rymanowskie – leżą po obu stronach pięknej rzeki Tabor

Góry Grybowskie – umiejscowione między dolinami Kamienicy i Białej

Góry Hańczowskie – między dolinami rzek: Białej, Ropy oraz Zdyni.

Pewnie sami zauważyliście, ze tereny Beskidu Niskiego przecinają liczne rzeki. Do najważniejszych rzek należą:  Wisłok (220km ), Wisłoka (164 km ), Biała (ok. 101 km ), Ropa (ok.  79 km ) oraz Jasiołka (76 km) . Oprócz nich można również wyróżnić rzeki Tabor (ok. 28km ) i Osławica (12 km ).

Na terenie Beskidu Niskiego znajdują się dwa ważne parki ochrony przyrody: Magurski Park Narodowy i Jaśliski Park Krajobrazowy.

Logo MPN /z internetu/

MPN założono w  1995 roku w celu ochrony unikatowego obszary przejściowego między Karpatami Zach. A Wschodnimi. Ponad 90% powierzchni zajmują lasy, w których  ma przewagę sosna ,oprócz niej występują liczne lasy bukowe, a także pewna ilość domieszki jedlin i Jaworzyn, rzadkich już w Karpatach. Na resztę powierzchni składają się łąki, pastwiska i torfowiska. Ogółem na florę składa się około 800 gatunków roślin, 453 gatunków grzybów  i 200 gatunków zwierząt (nie licząc owadów). 59 gatunków roślin objętych jest ochroną ścisłą, m.in. Czosnek Niedźwiedzi, Przebiśnieg i Cebulica Dwulistna.  Jeśli chodzi o grzyby to ścisłą ochroną objętych jest 17 gat. m.in. Purchawica Olbrzymia i Smardz Jadalny. Wśród zwierząt również wiele jest objętych ochroną ścisłą, wśród nich: Ptaki - Orlik Krzykliwy (który jest również symbolem MPN ), Orzeł Przedni, Puszczyk Uralski, Ssaki -  Niedźwiedź, Wilk, Ryś i Żbik,  Gady – Jaszczurka Zwinka i Żyworodna, Płazy – Padalec, Traszka Karpacka, Ropucha Zielona, Owady – Nadobnica Alpejska, Niepylak Mnemozyna oraz Ryby – Pstrąg Potokowy i Piekielnica.

Orlik krzykliwy/fot. Lena Król

tablica ostrzegawcza na trasie
Kotań - Grab / fot. Lena Król

     

  

dziewięćsił bezłodygowy

Padalec zwyczajny

                                                 

JPK założono w 1992 roku w celu ochrony Górnego dorzecza Jasiołki i źródlisk Wisłoka. Park ten ochrania powtórnie zdziczałą przyrodę po wysiedleniach ludności Łemkowskiej po 2 wojnie światowej.  Ponad połowę terenu parku zajmują różnorodne lasy, głównie buczyny z domieszką jodły ,jaworu i grabu (tzw. Buczyna karpacka). Z fauny występują tu m.in. rysie, wilki, żbiki i jastrzębie . Teren parku bogaty jest w pozostałości wsi Łemkowskich (cerkwiska, cmentarze, zarysy pól itp), a w płn. – wsch.  części znajdują się pozostałości dawnych kamieniołomów.

JPK logo /z internetu/

zabudowa małomiasteczkowa Jaślisk

       

JPK

cerkwisko w Czystohorbie

  

Teraz kilka słów o historii:

Ziemie te miały ważne znaczenie w handlu już w czasach rzymskich, gdyż tędy przebiegał m.in. Szlak Bursztynowy. Natomiast od XIV wieku biegły tędy szlaki handlowo – komunikacyjne z południową Europą. Tereny te również są nierozerwalnie związane z żyjącymi tutaj społecznościami Łemkowskimi (płd. Część Beskidu Niskiego nazywana jest wszakże Łemkowyną! ). Ziemie te posmakowały najazdów tatarskich, węgierskich, szwedzkich i rakoczańskich. Tutaj również walczyli Konfederaci Barscy. Od XIX wieku rozwijał się tutaj przemysł naftowy, zapoczątkowany przez Ignacego Łukasiewicza ( np. w Gorlicach zapłoneła  pierwsza uliczna lampa naftowa na świecie).  Czasy I Wojny Światowej odcisnęły tutaj bolesne piętno – podczas bitwy gorlickiej w 1915 roku, będącej największą skoordynowaną operacją na froncie wschodnim w całej wojnie, ziemie Beskidu Niskiego mocno ucierpiały. Ponownie walki rozegrały się tutaj w 1939 roku w czasie kampanii wrześniowej oraz w roku 1944, podczas tzw. Operacji Dukielsko – Pleszowskiej. Do dziś w krajobrazie pozostały stałe elementy przypominające o wojnach światowych: dziesiątki cmentarzy wojennych, pomniki, mauzolea. Nie można zapomnieć o czasach działalności UPA, przypadających na lata 1943 – 1947. Zginęło wówczas tysiące niewinnych ludzi, a dziesiątki tysięcy, pochodzenia ukraińskiego i łemkowskiego  zostało wysiedlonych  w różne strony Polski (akcja Wisła). Wysiedlenia te szczególnie boleśnie odczuli Łemkowie, niezwiązani z UPA i ich niepodległościowo – faszystowskimi dążeniami. Czasy komunistyczne przyniosły rozwój licznych PGR- ów, które upadły wraz z nadejściem roku 1989. Po przemianach politycznych zaczął się, trwający do dziś rozwój turystyczny i gospodarczy tego regionu.

jeden z wielu krzyży przydrożnych

  

cmentarz Łemkowski (Pętna)

Pomnik w Ropiance /z internetu

              

cmentarz wojenny na Rotundzie

     

Na zakończenie wspomnimy iż Beskid Niski jest najniższym, a jednocześnie najrozleglejszym obszarem górskim w Polsce.

Na dziś to tyle, dziękujemy J

I do zobaczenia.