Okiem wędrowca - Tarnawka

Witajcie,

dzisiaj chcemy Wam pokazać miejsce raczej nieczęsto odwiedzane, mijane przez turystów szukających wrażeń na stokach narciarskich w Puławach bądź też szukających spokoju w Wisłoczku. Nie wiedzą oni, że i tutaj można odnaleźć spokój.. Zapraszamy na krótki spacer po Tarnawce.

Tarnawka zlokalizowana jest w dolnym biegu potoku Wisłoczek. Od północy wieś zamyka dość stromy masyw górski z Tarnawskim Wierchem (603 m n. p. m.) i bezimiennym szczytem 500 m n. p. m. Od południa wieś opierała się o stoki Szczobu (556 m n. p. m.) a od zachodu graniczyła z wsią Wisłoczek. Z kierunku wschodniego wioskę zamykały Rudawka Rymanowska i Puławy.

Cmentarz wiejski w Tarnawce

Jak zwykle zaczniemy od historii:

Tarnawka istniała jż na pewno w roku 1570, jednakże dokumenty wskazują na wcześniejszą metrykę osady. Wieś zapewne istniała już w roku 1530. Prawdopodobnie w tym okresie Tarnawką nazywano również i pobliski Wisłoczek.

Niewiele wiadomo o rozwoju wsi przed XIX wiekiem. Wioska rozwijała się powoli, nic zresztą dziwnego, skoro dolina Wisłoczka jest bardzo wąska a okoliczne stoki strome. Mieszkańcy nie mieli zbyt dużo miejsca na zabudowę, a tym bardziej na większą gospodarkę. Jednak prawdopodobnie już w XVI wieku, a więc niedługo po lokacji we wsi wzniesiono pierwszą cerkiew. I do końca też Tarnawka była samodzielną parafią - a nawet obejmowała swym zasięgiem Zawoje, Wisłoczek i Rudawkę Rymanowską. Jest to tym ciekawsze, że nie była to zbyt bogata miejscowość.

Miejsce po cerkwi

W roku 1624 wieś, podobnie jak i okolicę, spustoszyli Tatarzy. Jednak w roku 1667 odnotowano we wsi 15 domów, co jak na te ciężkie czasy było dobrym wynikiem.

Drugą cerkiew wzniesiono w XVIII wieku. Kiedy dokładnie, nie wiadomo - wymienia ją lustracja z roku 1761. Świątynię bardzo wychwalono, zapewne więc była bardzo piękna. W roku 1785 naliczono w Tarnawce 289 mieszkańców, poza 7 osobami (Żydami) byli to greckokatoliccy Rusini.

Lepsze czasy przyniósł mieszkańcom XIX wiek. Wtedy to odkryto w sąsiedniej Rudawce złoża ropy naftowej, a w niedalekim Rymanowie-Zdroju zaczęto rozwijać "turystykę uzdrowiskową". I tu, i tam mieszkańcy Tarnawki znaleźli zatrudnienie, dzięki czemu byt mieszkańców nieco się polepszył. Nic też dziwnego, w końcu właścicielem wsi była wtenczas sama hrabina Potocka. Hrabina posiadała we wsi folwark obejmujący 131 morgów, oraz czerpała zyski z tutejszej karczmy. Oczywiście korzystano z przepływającego tędy potoku Wisłoczek - działał tutaj młyn wodny.
W roku 1890 było tutaj 58 gospodarstw i żyło 353 mieszkańców.

Nad cerkwiskiem drzewa skleciły nowy dach..

Przy cmentarzu i cerkwisku znajdziecie tablice z informacjami o dawnej wsi i jej mieszkańcach

 W XX wieku zaczął działać też duży tartak parowy. Drewna w okolicy nie brakowało więc była to dobra inwestycja. Tartak działał w okresie międzywojennym.
We wsi była szkoła, ale z nauczaniem w niej było różnie - w 1902 roku nauka się w niej nie odbywała, bo brakowało nauczyciela. W 1931 roku było we wsi 63 domy i 349 mieszkańców.
Działała tutaj karczma, sklep, folwark, wspomniany tartak, szkoła i cerkiew wzniesiona w 1860 roku. Cerkiew nosiła wezwanie Opieki NMP i zbudowano ją w stylu wschodnio-łemkowskim, chociaż zdjęcia sugerują bardziej tzw. styl przejściowy. Co ciekawe, przez jakiś czas mieszkał we wsi Julian Tarnowycz, autor słynący z wydanej w roku 1936 "Ilustrowanej historii Łemkowszczyzny".

Zima w Tarnawce zapada w pamięć na długo..

W okresie okupacji niedaleko, bo w rejonie Wisłoczka często pojawiali się kurierzy przenoszący ważne materiały z Londynu do Polski i odwrotnie. W czasie walk w 1944 roku spłonęło 37 domów. Pozbawieni dorobku mieszkańcy nie mieli łatwo. Wkrótce całą wieś wysiedlono na Ukrainę w 1946 roku. Domy, które przetrwały wojnę rozebrali okoliczni mieszkańcy. Wieś przestała istnieć. Sama cerkiew została rozebrana w latach 50. Z czasem tereny wsi porosły częściowo lasem, część pól zmieniono w pastwiska. Dewastowano cmentarze.. W roku 1997 kilka ocalałych nagrobków wykopali z ziemi społecznicy z grupy "Nadsanie", posklejali i ustawili na nowo. Na cerkwisk znajdują się dwa groby: ks. Emiliana Ławrowskiego i ks. Antoniego Beskuda. W tym drugim grobie spoczywa prawdopodobnie kilka osób. Resztę grobów z cmentarza przycerkiewnego zatarł czas..
Rok temu dało się zauważyć, że część nagrobków na cmentarzu ponownie przewrócono i uszkodzono..

Co warto zobaczyć w Tarnawce:
- miejsce po cerkwi z 1860 roku z dobrze zachowaną podmurówką
- cmentarz przycerkiewny
- cmentarz wiejski z kilkoma kamiennymi nagrobkami - w tym jednym wykonanym z wapienia
- wiosną lub jesienią można poszukiwać śladów dawnej zabudowy
-w sąsiednim Wisłoczku zobaczycie m. in. piękny wodospad

Szlaki biegnące przez Tarnawkę:

- czerwony Główny Szlak Beskidzki biegnący tutaj w kierunkach: Wołtuszowa - Puławy.

Dzisiaj tyle. Krótki wpis o miejscu bardzo niedocenianym, zapomnianym przez ludzi, a tak wartym poznania. Ale dzięki temu miejsce to jest tak spokojne. Może więc lepiej niech tak pozostanie..?

Pozdrawiamy serdecznie!





Źródła inf.:

Kłos St., 2010, Krajobrazy nieistniejących wsi. Roztocze, Pogórze Przemyskie, Bieszczady, Beskid Niski
Grzesik W., Traczyk T., Wadas B., 2012, Beskid Niski od Komańczy do Wysowej
naszrymanow1.awardspace,com
www.apokryfruski.org
Luboński P. (red.), 2012, Beskid Niski, przewodnik dla prawdziwego turysty