Fauna i flora Beskidu Niskiego - Cis

Witajcie

Dziś pora na kolejnego przedstawiciela beskidzkich roślin. Wybór nie był przypadkowy - wprost przeciwnie, z premedytacją wybraliśmy do opisu Cisa. Wpływ miała na to Nasza "wpadka" w artykule o Wysokim ( TU :) ), kiedy to jałowiec pomyliliśmy z cisem (No dobra przyznaję się, to moja gafa była ). Jako że nie lubię być nieoświecony i głupi-postanowiłem się dokształcić. A Wy na tym skorzystacie. Bo człowiek uczy się przez całe życie, prawda? Miłej lektury życzę.

Cis Pospolity /pl/wikipedia.org

Powiemy dziś kilka słów o Cisie Pospolitym (Taxus baccata). Jest to gatunek iglastego,  wiecznie zielonego drzewa, bądź krzewu. 
Cis do olbrzymów nie należy - jako drzewo osiąga maksymalnie 15 metrów wysokości, jako krzew - 3 - 4 metry. Poza Europą cisy osiągają wysokość maksymalnie 25 metrów. Drzewo ma ciemnozieloną koronę, o jajowatym, bądź stożkowatym kształcie. Krzewy natomiast mają koronę nieregularną. Pień ma barwę wiśniowo - szarą lub też brunatną, a na "starość" - rdzawo - szarą. Kora się łuszczy cienkimi płatami. Pień porastają obficie ( i nieregularnie) gałęzie. Młode pędy przez 2,3 do 4 lat od wyrośnięcia pozostają zielone. Igły cis ma płaszczone, długie na 2 - 3 cm i szerokie na 2 mm. Igły są nie kłujące i miękkie (chociaż różnie to z tym bywa...), i lekko wygięte (takie miniaturowe bumerangi). Każda igiełka osadzona jest na gałązce na cienkim ogonku. Rozłożone są na gałązkach równolegle bądź skrętolegle po obu stronach. Od wierzchu mają kolor ciemnozielony, z charakterystycznym pobłyskiem. Od spodu są zaś matowe i mają jaśniejszą barwę. Nie wydzielają zapachu. I dłuugo pozostają na pędzie - 6 do 8 lat!

a tu "rozczłonkowanie" /pl.wikipedia.org/

"Przyjrzyjmy się" kwiatom i owocniom cisa. Kwiaty, jak to u drzew iglastych dzielą się na kwiatostany żeńskie i męskie. Kwiaty żeńskie są małe i zielone.Można je w sumie na pierwszy rzut oka brać za pąki liściowe. Pojawiają się na spodniej części pędów. Męskie kwiaty są kuliste i mają kolor żółto - zielony. Znajdują się w kątach igieł, i są znacznie liczniejsze niż kwiaty żeńskie. Pylniki mają kształt tarczowaty, i są silnie pofałdowane. Cis kwitnie od lutego do maja. "Owoce" cisu - nibyjagody, mają kształt kulisty i ostrym zakończeniem. Brązowe nasiona są otoczone czerwoną osnówką. Nasiona dojrzewają od września do października. 

 Czemu część cisów wyrasta na piękne drzewa, a część pozostaje krzewami? Przyczyna jest zazwyczaj prosta. Roślina, w "młodości" traci wierzchołek. Zamiast nowego "czubka" wyrasta kilka nowych i drzewko roście de facto wszerz zamiast wzwyż, i tak pozostaje... Krzewem. 

Ładny? /www.swiatkwiatow.pl/

Cis rośnie w Europie od Płd Skandynawii po Płn Afrykę. Cisy rosna też na Kaukazie i w Iranie.

Wiemy już jak cis wygląda, teraz coś niecoś o jego właściwościach...
Każdy chyba słyszał że cis to roślina trująca. Owszem, to prawda - cis jest trujący od samego wierzchołka po koniuszki korzeni. Drzewo to w swoim soku (i nie tylko) zawiera taksynę - jedną z najniebezpieczniejszych trucizn na świecie. Ci ma ją w igłach, korze, pniu i gałęziach, soku, korzeniach, a nawet w nibyjagodach - więc nie próbujcie ich jeść!  O trujących właściwościach cisa pisał już grecki lekarz Anazarby z I w. n. e. Galowie zaś (Celtowie) bardzo lubili te trujące właściwości cisa - sok cisa stosowali jako trucizna do strzał. 
Co robić gdy się zatrujemy (lub też zrobią to np nasi nierozważni znajomi)? Czynność prosta, choć nieprzyjemna - należy wywołać wymioty. Dorosła osoba niech wypije pół litra ciepłej, słonej wody, a dziecko zaś -  wody letniej, ale bez soli. Jeśli to nie pomoże - trzeba zrobić to mechanicznie, podrażniająć tylną ścianę gardła...

/pl.wikipedia.org/

Nie wszystkim jednak Cis szkodzi. Jest źródłem pokarmu dla 24 gatunków ptaków (np dla rudzika) i 9 gatunków ssaków (np sarna).

Cis rośnie powoli, ale za to jest długowieczny. Najstarszy cis na świecie rośnie w Szkocji, w Fortingall. Ma około 3000 lat!

Cis powszechnie stosowano do wyrobu łuków i kusz. Stad też nazwa - z łaciny taxus oznacza łuk...

Nibyjagoda /pl.wikipedia.org/

Największe skupiska Cisa w Europie są na Słowacji (Wielka Fatra, ok 160 tys sztuk), na Węgrzech w Lesie Bakońskim (ok 45 tys sztuk) i na Ukrainie (Kniaźdwór, ok 35 tys sztuk).

A gdzie cisa spotkamy w Beskidzie Niskim? Oj można go tu spotkać, można..
-Cisy, w liczbie ponad 40 sztuk rosną w Rezerwacie "Cisy w Nowej Wsi". Rezerwat powstał na zach. stokach Cergowej, zajmuje powierzchnię 2, 18 ha. Rezerwat powstał z myślą ochrony resztek zespołów cisa pospolitego, dawniej masowo występujących w Beskidzie Niskim.
-W granicę Beskidu Niskiego (Zachodnia część) wlicza się też  Jodłową Górę (ok 10 km na wsch od Nowego Sącza). Na niej powstał rezerwat " Cisy w Mogilnie". Tam również zobaczycie zespół cisów. Rezerwat zajmuje ok 35 ha. Najstarszy z cisów ma tutaj 560 lat i 18,5 m wysokości.
- Rezerwat "Igiełki" w gminie Dukla, chroniący około 250 szt cisa. Obejmuje ponad 27 ha powierzchni.
- W rezerwacie "Tysiąclecia" na Cergowej Górze chronionych jest m. in. ponad 100 cisów. Rezerwat obejmuje ponad 60 ha powierzchni.
Cisy można spotkać także w wielu innych miejscach. Także pojedynczo. Niemniej jednak trzeba pamiętać że roślina ta figuruje w Polskiej Czerwonej Księdze w rubryce "gatunek zagrożony".

/zielnik-karpacki.pl/

No, mam nadzieję że przybliżyliśmy Wam trochę kilka inf. na temat tej interesującej rośliny. My w każdym razie już raczej nie pomylimy jej z jałowcem :)

Pozdrawiamy i do zobaczenia.

Ach! zapomnielibyśmy - tutaj macie link do ciekawej stronki, znajdziecie tu m. in. kilka ciekawostek na temat cisa. -->  LINK

SD





*źródła informacji: korzenna.pl, ww.e-ogrody.pl, www.wierzchlas.las.pl, pl.wikipedia.org