dziś mamy dla Was kolejną "roślinkę". Tym razem nie będzie to kwiatek. Dziś będzie Skrzyp Olbrzymi.
 |
| Skrzyp Olbrzymi /źródło: zielnik-kapracki.pl/ |
Skrzyp olbrzymi (z łac. Equisetum telmateia) należy do rodziny (a jakże!) skrzypowatych, Jest to największy z przedstawicieli tej rodziny, żyjący poza strefą tropikalną. Zarazem też jest to największy skrzyp w Europie i w Polsce.
Skrzypy olbrzymie występują w Północnej Afryce, Europie Płd. i środkowej (po Wyspy Brytyjskie, Litwę i Ukrainę), zach. Azji oraz w zach. części Ameryki Północnej. Co do ziem Polskich - jest to roślina podgórska, i rzadko spotykana. Występuje na płn kraju (pojezierza) oraz na podgórzach, m. in. w Beskidzie Niskim.
 |
| Pędy z klosami zarodnionośnymi /źródło: pl.wikipedia.org/ |
Rozwój skrzypu jest skomplikowany, i mamy nadzieję, że uda nam się to klarownie przedstawić:
Gametofit (co to jest - wyjaśnienie tutaj )wykształca się jako mały, podziemny, blaszkowaty i podzielony twór. Na nim po zapłodnieniu rozwija się Sporofit (znów odsyłamy tu ) w postaci kłącza z którego wyrastają pędy - wczesną wiosną zarodniowe, później zaś płonne (zielone).
Samo kłącze już jest interesujące. Rozwija się pod ziemią na głębokości 0.6 - 1,2 metra. Posiada skierowane do góry ("w stronę słońca") odgałęzienia, z których wyrastają wspomniane już pędy. Kłącze podzielone jest na tzw. węzły i międzywęźla. Na międzywęźlach znajdują się liczne brązowe włoski. U ich podstawy wyrastają bulwki, z których w różnym czasie wyrastają nowe pędy.
 |
| Pochwy ze zrośniętych liści zakończone ząbkami /źródło: zielnik-karpacki.pl/ |
Skrzyp wykształca dwa rodzaje pędów. Pierwszy z nich - zarodniowy, pojawia się wczesną wiosną. Pędy takie osiągają maksymalnie 50 cm wysokości i do 1,5 cm grubości. Mają barwę od jasno brązowej do bladozielonej. Pęd podzielony jest na około 12 węzłów, z których to wyrastają pochwy liściowe. Zakończony jest wrzecionowatym kłosem zarodniowym (4-8 cm). Pęd, po wydaniu "na świat" zarodników, obumiera. Po nim pojawia się drugi rodzaj pędu (wybaczcie te powtórzenia) - płonny. Jest białawo - żółtawy i osiąga 150 cm wysokości (może osiągnąć nawet 200 cm ale to należy do rzadkości) oraz 2 cm grubości. Na szczycie jest zielonkawy. W części środkowej i dolnej silnie rozgałęziony. Pochwy liściowe u nasady białawe. Na pędzie znajduje się 20 - 40 listków zrośniętych w pochwy liściowe zakończone ząbkami. Osiągają do 4 cm długości. Listki są kruche, i łatwo się odłamują.
 |
| Skrzyp w całej okazałości /źródło: portalwiedzy.onet.pl, fot. Andrzej Mróz/ |
Najbardziej lubi wilgotne, ocienione siedliska. Występuje najczęściej w pobliżu strumieni leśnych, zacienionych źródeł, moczarów. Uwielbia wapniste podłoże.
Wiele jeszcze można pisać o właściwościach biologicznych tej rośliny - choć to trudny temat, uf... Ale teraz przejdziemy do ciekawostek ze skrzypem związanych:
 |
| /źródło: plfoto.pl/ |
Działanie zdrowotne:
Każdy zapewne wie, że skrzyp jakieś tam walory lecznicze ma. Ale jakie?
W Syrii skrzyp olbrzymi jest składnikiem ziołowej herbaty, nazywanej "zahraa".
Stosuje się go dziś (m. in. w Polsce) jako substancję wspomagającą właściwe funkcjonowanie dróg moczowych.
Wykorzystywany też jest jako środek wzmacniający włosy i paznokcie.
Zarazem jednak skrzyp olbrzymi szybko wypłukuje z organizmu wit. B1, dlatego nadmierne jego spożycie może mieć negatywny wpływ na organizm.
Pożywienie:
Na "przednówku" spożywano go w dużych ilościach, na ogół w postaci zup i polewek. Spowodowane to było brakiem żywności po okresie zimowym.
W Japonii natomiast do dziś młode wiosenne pędy traktowane są jako przekąska.
Funkcja dekoracyjna:
W wielu krajach, m. in. w USA skrzyp olbrzymi sadzi się jako roślina ozdobna. Jest to aż nazbyt wdzięczna w uprawie roślina - jeśli ktoś nie chce niepowstrzymanej inwazji skrzypów w ogrodzie, powinien sadzić rośliny w szczelnym pojemniku.
Ochrona roślin i przeciw pasożytom:
Wywar ze skrzypu polnego wykorzystywany jest jako środek grzybobójczy do pielęgnacji róż.
Wykorzystuje się go również u ludzi - do walki z wszami i pchłami.
Rękodzieło:
Z czarnych pędów wyrabiano dawniej m. in. koszyki i innego rodzaju plecionki.
Środek do polerowania:
Skrzyp zawiera dużo krzemionki. Dzięki tej właściwości służył często jako środek do polerowania drewna - po uprzednim "przetworzeniu" na proszek.
 |
| A tak dawniej wyglądały lasy, złożone m. in. ze skrzypów - czy chcielibyście wędrować przez taki Karboński Beskid Niski?? /źródło: www.mz.pan.pl/ |
Mimo że krótki, mamy nadzieję że artykuł się Wam spodoba. Pozdrawiamy Was gorąco. I prosimy - mówcie o tej maleńkiej stronce innym "beskidnikom"
Pozdrawiamy!
* źródła informacji:
www.mz.pan.pl
pl.wikipedia.org
www.eduteka.pl
zielnik-karpacki.pl
śliczna roślinka uwielbiam podziwiać różne roślinki.Buziaki.
OdpowiedzUsuńFantastyczny post, ładne ilustracje, lubię takie ciekawostki:) Pozdrawiam
OdpowiedzUsuńSkrzyp przede wszystkim kojarzy mi się z dobroczynnym działaniem na włosy (jak to babie:) .
OdpowiedzUsuńBardzo fajny post, w ogóle to powinniście wydać jakiś autorski przewodnik po Beskidzie Niskim! ;) Bez wahania bym kupiła. Pozdrowienia! :)
Piłam kiedyś herbatki ziołowe ze skrzypu.
OdpowiedzUsuńTen z Waszego zdjęcia wygląda zupełnie jak jakaś egzotyczna roślina. Można się poczuć jak w dżungli.
Nie wiedziałam, że skrzyp ma lecznicze działanie...ani tego, że jest pod ochroną...Pozdrawiam:)
OdpowiedzUsuńStad zresztą nazwa skrzyp - bo skrzypią, a dźwięk ten wydawany jest na skutek trących o siebie ziaren krzemianowych. Stad zresztą ich dobroczynny wpływ na włosy i paznokcie, które są jedną z najbardziej zmineralizowanych (po kościach) tkanek w ludzkim organizmie.
OdpowiedzUsuńDziękujemy kochani za dobre słowo :) Tym razem odpowiemy zbiorczo, mam nadzieję że nie poczujecie się urażeni z tego powodu :) Kobiety w tym rankingu zazwyczaj wypadają lepiej - bo wiedzą że skrzyp pomaga na włosy, mężczyźni zazwyczaj wiedzą tylko tyle że skrzyp jest zielony ( kilka lat temu sam niewiele więcej o skrzypie wiedziałem więc nie gniewajcie się Panowie :D ). A skrzyp olbrzymi jest najpiękniejszy ze wszystkich skrzypów polskich - i kiedy rośnie w "kupie" robi wieeelkie wrażenie - a przechodząc przez taki "las" prawie dwu metrowych skrzypów na prawdę ma się wrażenie wędrówki przez dżunglę (szczególnie jak się ma 172 cm wzrostu :) ). Ale proszę nie róbcie z niego herbatek - mało ich jest, i szkoda ich bardzo. Lepiej niech rosną i cieszą nasze oczy, zamiast żołądków :):D
OdpowiedzUsuńPozdrawiamy gorąco ;)
Zdecydowanie na przetwory to spokojnie można sięgnąć po skrzyp polny - jest go dużo, rośnie wszędzie i nie jest pod ochroną.
UsuńTak, tak. Skrzyp to bardzo cenne zioło.
OdpowiedzUsuńMedycyna ludowa stosuje skrzyp w przewlekłych zapaleniach oskrzeli, chorobach serca...Jest doskonały jako płukanka włosów. Robi się z niego również nalewki... Świetny post.i bardzo cenne informacje.
Ślę serdeczności:)